De wondere werking van een tienerbrein
Puberteit is vaak synoniem voor schattige dochters en brave jongens die veranderen in brulapen, wilde katten en luiaards. Om over de onoverkomelijk grote kalverliefdes nog maar te zwijgen... Dit is vaak een beestig moeilijke periode, zowel voor mama en papa als voor de tieners zelf. Gelukkig is het een tijdelijk fenomeen. Zodra de hersenen volgroeid zijn - en dat is helaas pas op 20- à 25-jarige leeftijd -verdwijnt de kortsluiting. Ondertussen is geduld een goede zaak.
Wat is er aan de hand?
De verschillende hersengebieden ontwikkelen zich op verschillende manieren en momenten. Daarom gedragen jongvolwassenen zich soms behoorlijk wispelturig en onvolwassen. De ene dag kunnen ze de hele wereld aan, de dag erna kan en moet er niks.
Plannen, horloge, agenda, huh?
De focus van een jongvolwassen brein is heel eenvoudig: hier, nu, ik! Tieners vragen veel begrip. Rekening houden met anderen ligt een pak moeilijker.
Gaap, geeuw, zzzzz!
Als pubers na eindeloos tv-kijken en chatten dan eindelijk in hun bed liggen, geraken ze er niet meer uit. Hun ritme zit anders in elkaar omdat de melatonine, het hormoon dat maakt dat we slaperig worden, nog niet optimaal wordt afgescheiden. Tegelijkertijd hebben tieners nood aan minstens 8 uur slaap om alle prikkels van overdag te verwerken.
Keihard van de roze wolk donderen
In tienerlevens spelen zich liefdesverhalen af waar Shakespeare bij verbleekt. Dat is geen aanstellerij maar een reactie van bepaalde emotionele beloningsgebieden in het brein. Bij verliefdheid worden die actief, bij een puber hyperactief, onder de invloed van hormonen. Voeg daar weinig relativeringsvermogen bij en je krijgt vuurwerk.
Spannend maar gevaarlijk
Pubers verkennen hun grenzen en die van anderen. Ze experimenteren graag en zijn daardoor vaak oneindig creatief en nieuwsgierig. Dat kan fantastisch zijn, maar houdt ook risico's in, op het vlak van alcohol, drugs, seks en in het verkeer.
Zo help je pubers niet
Dé foutste zin: "Wat mankeert jou in g***naam?!" Tieners zijn heel gevoelig voor oordeel. Doen alsof ze je niet horen en alsof het hen allemaal niet kan schelen, is puur camouflage. Kwetsende uitspraken van ouders hakken er vaak diep in, ook al lijkt dat niet zo.
Roepen
In woede en onmacht de controle verliezen is menselijk. Maar vaak roep je dan dingen waar je later veel spijt van hebt. Bovendien zullen tieners geneigd zijn om nog harder terug te roepen, of dicht te klappen en je niet meer in vertrouwen te nemen.
Hun manager zijn
Je hebt het beste voor met je kind en probeert het kost wat kost in goede banen te leiden. Maar al dat advies keer op keer op keer herhalen en hen constant pushen om sneller en beter te doen, werkt omgekeerd. Adviseer, bescherm en moedig aan vanop een gezonde afstand.
Het opgeven
De verleiding is soms groot om de handdoek in de ring te gooien. Maar - ook al lijkt het niet zo - jongvolwassenen hebben hun ouders nog echt nodig. Hou vol. Ooit zullen ze je heel dankbaar zijn.
"Dit moest ik niet proberen bij mijn ouders!"
Elke generatie is anders. Normen en waarden veranderen. En we vergeten heel snel hoe lastig of brutaal we zelf waren als puber.
Wat kan je wel doen?
1. Het is een grote uitdaging, maar probeer ervoor te zorgen dat thuis een rust- en oplaadplek is. De wereld daarbuiten is al overweldigend genoeg voor een tiener. En voor onszelf.
2. Luisteren, helpen en steunen op de momenten dat het nodig is, blijft belangrijk. Maar je hebt ook het recht en de plicht om je kinderen te wijzen op de langetermijngevolgen van hun gedrag. Zelf kunnen ze die nog niet zien. Sommige dingen - zoals alcohol drinken onder de 16 -kun je daarom beter simpelweg verbieden.
3. Probeer te begrijpen hoe moeilijk het voor hen is. Onbegrip kan het onhebbelijke gedrag nog verergeren. En behandel je puber niet als een kleuter, ook niet als hij zich wel zo gedraagt.
4. Neem uitspraken als ‘ik haat je' vooral niet persoonlijk maar trek wel je grenzen. Tegengas geven is nodig. Een minimum aan respect moet. Geef zelf het goede voorbeeld en wees consequent.
5. Bouw me-time in om stoom af te laten en je batterijen op te laden.